Autodesk Mechanical Desktop 2006

Teknik Özellikler

 2B ve 3B birlikteliği ve gelişkin modelleme yetenekleri ile en çok satan Windows tabanlı mekanik tasarım yazılımı konumuna gelen MDT, aşağıdaki temel özellikleri kullanıcılara sunmaktadır:

• Tümleşik katı ve montaj modelleme

• 2B teknik resim üretimi

• Çift yönlü 3B model-2B teknik resim ilişkisi

• NURBS tabanlı karmaşık yüzey modelleme

• AutoCAD 2006’nın tüm özellikleri

• AutoCAD Mechanical 2006’nın tüm özellikleri

Eskizler ile Çalışmak

Eskizler, otomatik olarak sınırlamalar uygulanarak profil haline getiriliyor. Kullanıcı, birden fazla eskiz üzerinde aynı anda işlem yapabiliyor; eskizleri kopyalayabiliyor; ölçüler ve parametreler görünür kılınarak diğer eskizlerle ilişkilendirebiliyor.Çizimin her aşamasında eskizin boyutlarını ve şeklini değiştirebiliyor.

Eskizlerde, birden fazla kapalı alanın aynı anda kullanılması, Mechanical Desktop 5 ile olanaklı olmaktadır. Bunlar tek bir profil gibi seçilebilir ve unsur işlemleri uygulanabilir. İç içe geçmiş alanlar üzerinde unsur işlemleri uygulanırken, örneğin ekstrüzyon işleminde, içeride bulunan alanın kesme işlemini uygulaması otomatik olarak sağlanır.

Dinamik eskiz çözücü özelliği, kullanıcılara birçok kolaylık ve esneklik getirmektedir. Sınırlamaları ve ölçüleri tanımlanmış bir profil, grip noktalarından çekiştirilerek düzenlenebilir. Bu düzenleme işleminde, tanımlı bulunan sınırlamalar ve ölçüler dikkate alınır. Bu yetenek ile, profiller, farenizin hareketleri ile kolayca değiştirilebilir ve ölçü değişimlerinin nasıl sonuçlanacağı grafik olarak görülebilir.

MDT, kullanıcılara tasarım değişkenleri ile çalışma olanağını sunuyor. Tasarım değişkenleri, ister global olarak (birden fazla parça üzerinde) istenirse de aktif parça üzerinde tanımlanabiliyor. Tasarım değişkenleri tanımlanırken, Microsoft Excel ile değişkenler oluşturulup, bunlar parçaya bağlanabiliyor. Ayrıca, Excel tablosunda, parça aileleri oluşturmak da mümkün. Böylece, tanımlanan değişkenler için, farklı değerler girilebiliyor ve bunlar aktif duruma getirilebiliyor. Bu tasarım değişkenlerinden başka, MDT, ölçü değişkenlerinin de kullanılmasını sağlıyor. Tanımlanan her ölçüye bir değişken atanıyor ve böylece, ölçülerin birbirlerine matematiksel ifadeler kullanılarak bağlanması olanaklı oluyor.

Eskizden oluşturulan profili kullanarak, unsur (features) işlemleri ile üç boyutlu model yaratılıyor. MDT kullanıcıya, eskiz, biçim ve çalışma unsurlarını sunuyor. Eskiz unsurları, varolan iki boyutlu eskizler kullanılarak oluşturuluyor ve ekstrüzyon (derinlik verme), döndürme, süpürme, “loft”, kabartma, bükme, kaburga, duvar unsurlarını içeriyor.

Biçim unsurlar, çizimde varolan katı modeller üzerinde uygulanıyor ve karmaşık geometrik modelleme için yeni araçlar sunuyor.

Karmaşık Geometri Tanımı

İkinci olarak, MDT, yeni n-kenarlı yuvarlama teknolojisi sayesinde, birçok gelişkin ve karmaşık yuvarlamaların (fillet) yapılmasını sağlamaktadır. Özellikle, bazı modelleme motorlarının birkaç komutta yapabildikleri yuvarlamaları, tek bir seferde yapabilme yeteneği, kullanıcıların ilgisini çekeceğe benziyor. Lineer ve kübik değişken yuvarlama yeteneği de, kullanıcıların istekleri dikkate alınarak MDT’de bulunan yuvarlama yeteneklerinden bir başkası. Böylece, kullanıcı tarafından seçilen kenarlara, farklı radyuslardan oluşan ve lineer ya da kübik olarak değişen yuvarlamalar eklemek olanaklı duruma gelmektedir.

Bir başka önemli karmaşık geometri tanımı, parametrik boole işlemleridir. Böylece, farklı katı modeller arasında boole işlemleri (birleşme, çıkarma ve kesişim alma) parametrik olarak yapılabiliyor. Ayrıca, kullanıcılar, oluşan karmaşık modelin yapı taşlarını (modelin oluştuğu diğer parçaları) düzenleme olanağına da sahipler. Birleştirilmiş parçalar konusundaki bir diğer özellik de, XREF araç parçası (toolbody) desteği. MDT’de, araç parçası (yani diğer parça ile birleşen, onu kesen ya da onunla kesişen parça) lokal ya da dış referans dosyası olabilir. Bu özellik, montaj unsuru adı verilen işlevlerin kullanılmasını da olanaklı kılar.

MDT’nin özellikleri arasında, 3B süpürme işlevleri de bulunmaktadır. 3B süpürme yetenekleri ile, 2B bir profili parçanın kenarları, boru hattı, parametrik helis ve 3B eğri (spline) boyunca süpürerek, karmaşık katı modeller oluşturulabilir. Süpürme doğrultusu olarak boru hattı ya da 3B eğri kullanımında, bunların koordinat bilgileri tablolar yardımıyla kontrol edilir. Helisel doğrultu sayesinde de, 3 boyutlu katı yaylar, katı diş açılmış vidalar, katı pervane kanatları gibi cisimleri rahatlıkla modelleyebiliriz.

Karmaşık parça modelleme, özellikle yüzeylerin kullanılmasıyla geliştirilebilmektedir. MDT ile NUBRS yüzeyleri “dikerek” (stitch) birleştirme ve tek bir yüzey durumuna getirmek olanaklıdır. “Quilt” (yorgan) yüzey adı verilen bu yöntem sonucunda oluşan yüzeyler, katılarla kesilebilir / birleştirilebilir ya da bunları oluşturan yüzeyler kapalı bir hacim meydana getiriyorsa, katı model durumuna getirilebilir. Böylece, yüzey modelden katıya geçmek ya da istenen sayıda yüzeyi seçerek tek bir yüzey durumuna getirmek söz konusu olmaktadır. Ayrıca, yüzeylere kalınlıklar verilerek bunların katı modele dönüştürülmesi de mümkündür.

Unsur saklama (feature suppression) özelliği, modeli oluştururken kullanılan unsurların (ekstrüzyon, “loft”, döndürme vb.) görünüp görünmemesini, buna bağlı olarak da, o unsurların bilgisayar tarafından hesaplanıp hesaplanmamasını kontrol etmemize olanak verir. Eğer bir unsuru silerseniz, tamamıyla modelden unsuru çıkartmış olursunuz ama MDT’nin unsur saklama (feature suppression) özelliğini kullanırsanız istediğiniz anda unsuru geçici olarak görünmez ve istediğinizde de tekrar görünür yapabilirsiniz. Modeli oluştururken kullandığımız tüm unsurlar ile yardımcı çalışma düzlemi, çalışma ekseni vb. için uygulayabileceğimiz bu özellikle, Microsoft Excel arasında bir bağlantı kurabiliriz. Microsoft Excel tablosunda hem boyutsal parametreleri kullanabiliyor hem de saklamak istediğimiz unsuru tanımlıyabiliyoruz. MDT’nin unsur saklama özelliği ile Excel tablosu arasında bağlantı kurabilme yeteneğini kullanarak farklı modelleri simgeleyen parça ailelerini oluşturabiliyoruz.

MDT ile oluşturduğumuz 3 boyutlu modelimizin, yüzeylerine açılar vererek (face draft) farklı karmaşık modeller elde edebiliriz. Üç değişik metod ile yüzeye açı verebiliriz. Bunlardan ilkinde, bir düzlem referans alınarak (from plane), açılar ve unsurun uygulanacağı yüzeyler ona göre seçilir. İkincisinde bir kenar referans alınarak (from edge) unsurun uygulanacağı yüzeyler seçilir, yüzey seçiminden sonra bir de değişikliğin olmamasını istediğimiz sabit kenar seçimi zorunluluğu vardır. Üçüncüsü (shadow) ise silindirik yüzeye açı (face draft) vermemize olanak tanır.

MDT’nin içerdiği yeteneklerden birisi olan, 2 boyutlu ucu açık ya da kapalı ayırıcı çizgi (split line) yardımıyla yüzey ayırma (face split) unsurunu uygulayarak karmaşık modelleri oluşturabiliriz. Yeni yüzey ayırma (face split) komutunun alt seçeneklerinden biri olan düzlem (planar) seçeneği ile ayırıcı çizginin (split line ) bulunduğu yerden istenilen yüzeyleri bölebilir, izdüşüm (project) seçeneği ile de ayırıcı çizgiyi (split line) istediğimiz yüzeyler üzerine izdüşürebiliriz (project).

Özellikle kalıp tasarımcılarının erkek ve dişi kalıbı oluştururken kullandıkları ve memnuniyet ile karşıladıkları özelliklerden birisi de parça ayırmadır (part split). Parça ayırma komutu sayesinde bir çalışma düzlemi ya da yüzey/dikilmiş yüzey yardımıyla 3 boyutlu katı modeli iki parçaya ayırabilir ve bunların 2 farklı parça halinde çizimde bulunmasını sağlayabiliriz.

Eskizlere uyguladığımız ekstrüzyon, süpürme (sweep), döndürme (revolve) ve “loft” gibi unsurları kullanırken karşımıza çıkan tablolarda, birleştirme (join), kesme (cut), kesişim alma (intersect) gibi seçeneklerin yanında ayırma (split) seçeneği de bulunmaktadır. Eskize uygulanan bu unsurlar sonucunda oluşan 3 boyutlu modele yaptığımız herşey yeni bir katı model olarak çizimimiz içinde bulunur. Bu işlemden sonra 2 parça da parametrik özelliklerini korur. Parçalara ait global değişkenlere etki ederek bu iki parçanın boyutlarını aynı anda değiştirebiliriz. Yani eskize ya da unsura uygulanan global değişkenler 2 parça için de geçerlidir.

Değişken yuvarlamalar (fillet ), gelişkin kabuk yeteneği (shell), 3B doğrultu (3D path), süpürme unsuru (sweep) ve diğer birçok geliştirmeler, katı modelleme yeteneklerini neredeyse yüzey modelleme yetenekleri seviyesine getirmiştir. Birçok karmaşık modelde modeli oluşturmak için en basit ve kısa yol modelin şeklini belirleyen profilleri tanımlayarak bunları birleştirmektir. MDT bu olanağı “loft” unsuru ile sağlamaktadır. “Loft” unsuru, diğer CAD programlarının çok uzun sürede oluşturdukları, bazen de yetersiz kalıp modelleyemedikleri 3 boyutlu karmaşık katı modelleri, çok kısa sürede ve kolayca yapmanıza olanak verir. “Loft” unsurunu kullanırken, oluşturulmuş modelin bir yüzeyini, çalışma düzlemi üzerinde tanımlanmış profilleri ya da çalışma noktalarını (work point) kullanabiliriz.

Ayrıca, MDT delik açma (havşalı, konik havşalı), pah kırma, katı modeli yüzeyle kesme, katı modele yüzey ekleme, tamamen parametrik unsur dizileri tanımlama ile çalışma düzlemleri, çalışma eksenleri, çalışma noktaları gibi çalışma unsurlarını da içermektedir.

Kullanıcılar için işlevsel olabilecek başka bir özellik de parça modellerin, kenarlarının ya da yüzeylerinin kopyalanmasıdır. Kopyalanan kenarlar ve yüzeyler, yeni katı modeller yaratmada ya da varolan katı modele yeni unsurlar eklemede kulanılabiliyor. Aynı profile sahip modellerin üretilmesinde hızı artıran bu yöntem, yüzey modelleme için de veri olabiliyor.

MDT’nin içerdiği diğer unsur işlemleri bükme, kaburga, duvar ve kabartma unsurlarıdır.

Modelleme Kolaylığı

AutoCAD’in sunduğu birçok kullanım kolaylığı, mekanik tasarım sürecini kısaltmaya ve hızlandırmaya yönelik işlevler de sağlamaktadır. Komut satırında kullanılan içerik duyarlı menüler, yine içerik duyarlı sağ tuş menüleri, uzun isim desteği, MDT parça ve montajlarının tırnak resimleri, dinamik ışıklandırma geliştirmeleri ve güncelleme komutunun yenilenmesi ve sadeleştirilmesi kullanım kolaylığına yönelik özelliklerden bazılarıdır.

MDT, montajların, parçaların, montaj ve parça yapılarının, parçayı oluşturan unsurların, sahnelerin (scenes) ve teknik çizim görünüşlerinin yaratılması ve düzenlenmesi konusunda grafik bir düzenleyici içermektedir: Desktop Browser.

Desktop Browser ile kullanıcılar, tasarım sürecinin herhangi bir anında, unsurların arasına yeni unsurlar yerleştirebiliyorlar. Bu da, kavramsal tasarım sırasında büyük bir esneklik getirmektedir. Daha önemli bir işlev de, unsurların sıralamasının değiştirilmesidir. Örneğin, üzerinde delik açılmış bir dikdörtgenler prizmasının kabuk unsuru ile içi boşaltılmış olsun. Desktop Browser’in sunduğu yer değiştirme özelliği kullanılarak, kabuk unsuru, delik unsurunun önüne taşınabilir; bu durumda, model otomatik olarak güncelleşir ve yapısı değişir.

Desktop Browser içerisinde görsel bazı ayıraçlar kullanılmaktadır. Özellikle düzenleme durumlarında söz konusu olan bu ayıraçlar için iki seçenek bulunmaktadır. Düzenlenen unsur sarı ya da kırmızı bir renkle görüntülenir. Sarı renk, düzenleme işleminde bulunulduğunu, kırmızı renk ise güncellemenin başarısız olduğunu gösterir.

Kullanıcılar tarafından istenen diğer bir özellik de unsurların kopyalanması / aynalanması idi. Böylece bir unsuru, ilişkili bilgileriyle (sınırlamalar ve eskiz bilgileri), kopyalamak / aynalamak olanaklı olmaktadır. Bütün bu özellikler, Desktop Browser’in “sürükle-ve-bırak” (drag and drop) yeteneği ile kolayca uygulanabilmektedir.

Ayrıca, MDT, unsurların oluşturulması ve düzenlenmesi konusunda başka özellikler de sunmaktadır. Parçaların ölçeklendirilmesi ve aynalanması, tablolar halinde parçaların parametrik ailelerinin yaratılması, dizi unsurunu oluşturan elemanların patlatılması, dolayısıyla patlatılan elemana diziden bağımsız olarak müdahele edebilme olanağı bunlardan bazılarıdır.

MDT komutları ile ortaya çıkan diyalog kutularında, değer girilebilecek alanlar üzerinde yine içeriğe duyarlı sağ tuş menüleri ortaya çıkmaktadır. Girilebilecek değerlerin hazır değerler arasından seçimi, düğmelerle bunların tanımlanması, ekran üzerinde ölçerek değerlerin bulunması, bunların başka değerler / ölçülerle ilişkilendirilmesi ve denklem yardımcısı (kullanılan değişkenlerin listelenmesini ve matematiksel ifadeler oluşturulmasını sağlar) sunulan özelliklerden bazılarıdır.

Birden fazla tasarım ortamı (MDE – Multiple Design Environment) ile kullanıcılar aynı anda birden fazla pencerede, farklı çizimlerle çalışabilirler. Sınırsız sayıda MDT dokümanı, performans kaybı olmadan, tek MDT oturumunda açılabilir. Çizimler arasında sürükle-bırak yöntemiyle parçalar taşınabilir ya da kopyalanabilir. Aynı şekilde nesne özellikleri de transfer edilebilir. “Match Properties” komutu ile, bir çizimde yer alan nesnenin özellikleri, diğer çizimdeki nesnelere aktarılabilir. Farklı çizimlerde farklı komutlar eşzamanlı çalışabilir. Örneğin bir çizimde çizgi çizmeye başlayabilir, komutun yarınsındayken diğer çizime geçip başka geometriler oluşturabilir, daha sonra ilk çizime geri dönerek, çizgiye kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Windows'un standart MDI (Mutiple Document Interface) özelliklerinin tümünü barındıran MDE, MDI'ya tasarım çerçevesinde eklemelerde bulunur.

Bu arada, MDT’nin, Microsoft Office 2000 standartları dikkate alınarak da tasarlandığını ve geliştirildiğini de hatırlatalım. Böylece, MDT 5, herhangi bir Microsoft Office yazılımında olduğu gibi komutlara, menü yerleşimine ve kullanıcı ara yüzüne sahiptir.

AutoCAD’in 3B Yörünge (3D Orbit) özelliği ile 3 boyutlu modelleri dinamik olarak yaratmak, görüntülemek ve düzenlemek olanaklıdır. Bu işlemler perspektif veya paralel görünümde herhangi bir açıdan gerçekleştirilebilir. Görünümler, tel kafes veya kaplanmış olabilir. Üstelik bu işlemler, transparan (saydam, yani komut içerisindeyken) yapılabilir. Ek olarak, modelin tamamı değil, seçilen bölümü de kaplanmış olarak görüntülenebilir. Kaplanmış model üzerinde görsel olarak üç boyutlu kırpma gerçekleştirilebilir ve model incelenebilir.

MDT, ayrıca AutoCAD’in Yerleşim (Layout) özelliğini kullanarak, tek çizimde aynı modelin farklı teknik çizim görünümleriyle yerleştirilmesini ve basılı çıktı için yerleşim hazırlanmasını sağlamaktadır. Kağıt düzlemi (Paper Space), Yerleşim ile tekrar tanımlanmış ve daha kolay kullanıma kavuşmuştur. Yerleşimi, üzerine geometrinin çeşitli teknik çizim görünümlerinin ölçekli olarak yerleştirildiği, antet bloğunun da yer aldığı ve sınır çizgilerinin çizildiği boş bir kağıt olarak düşünebilirsiniz. Çizimde bir tane model uzayı yer alırken, dilediğiniz sayıda yerleşim yaratılabilir. Her yerleşimde yer alan görünüm alanlarında, geometrinin farklı detayları ve görünüşleri görüntülenebilir. Çizici, kağıt boyutu, çıktı ölçeği gibi sayfa ayarları, her yerleşim için ayrı olarak tanımlanabilir. Bu ayarlar adlandırılarak saklanabilir ve tekrar kullanılabilir.

Teknik Çizim Özellikleri

MDT, oluşturulan üç boyutlu modellerin teknik resimlerinin otomatik olarak alınmasını sağlar. Modelden üst, yan, perspektif, kesit, yarı kesit, ofset kesit, izometrik kesit, hizalanmış kesit, kısmi kesit, radyal kesit, detay, kırılmış ve kullanıcı tanımlı görünüşler alınabiliyor. Kesit görünüşlerinde taramaların düzenlenmesi, AutoCAD’in gelişkin tarama özelliklerinin kullanılması ve izometrik kesit görünüşlerinde taramaların görüntülenmesi de olanaklıdır.

Model ile imalat resmi arasındaki çift yönlü ilişki sayesinde, modelde yapılan değişiklikler çizime, çizimde yapılan değişiklikler de modele otomatik olarak yansıyor. Görünüş alma tek bir parçaya uygulanabildiği gibi, montaj modeline de uygulanabiliyor. Böylece montajı oluşturan parçaların hepsi, imalat resminde görünüyor. Bunun yanında, MDT, çemberler, yaylar, paralel doğrular ve doğru parçaları için parametrik olan merkez çizgileri atamayı da olanaklı kılıyor.

MDT’in sunduğu yetenekler arasında hizalanmış kesit önemli bir yer tutmaktadır. Ana gövdeyle belli bir açı yapan kısmın kesitini almaya imkan vermenin yanında, bu özellik açıyı dik kabul ederek açılımın kesitini almaya da olanak sağlar.

Birden fazla görünüşün tek bir adımda yaratılması özelliği MDT’nin özelliklerinden bir diğeridir. Temel görünüş tanımlanır ve daha sonra, farenin hareketleriyle, bundan istenen ortografik ve izometrik görünüşler tek bir adımda oluşturulur. Çalışma hızını ve performansı artırmaya yönelik bu özellik yanında kısmi kesit ve radyal kesit de kullanıcılara sunulmaktadır.

Kısmi kesitte, tanımlanan kapalı bir eskiz yardımıyla kısmi kesit alanı oluşturulur ve parça bu alandan kesilerek görünüş üretilir. Kısmi kesit eskizi doğrulardan, yay/çemberlerden, eğrilerden (spline) oluşur. Kesit, sadece bu alanın sınırları içerisinde meydan gelir.

Radyal kesit ise, kesme düzlemleri görünüşe parallel olmadığı durumlarda kullanılır. Oluşan radyal kesit, temel görünüşe dik olarak (ortografik) oluşturulur. Tam kesitlerde, kesme düzlemi, çizim görünüşüne parallel olmak durumundadır, yani belli bir açıyla yerleşemez. Fakat buna karşın, radyal kesitlerde, parallel olma zorunluluğu yoktur. Kesit düzlemi herhangi bir yerde ve açıda tanımlanabilir. Aslında yapılan, eğri (auxiliary) kesit görünüşünün, döndürülerek ortografik duruma getirilmesidir.

Bundan başka, teknik çizim görünüşlerinin detaylandırılması ve ölçülendirilmesi konusunda, MDT kullanıcılara, önemli işlevsellikler sunar. Teknik çizim görünüşlerine kaynak, yüzey pürüzlülüğü sembolleri ve geometrik toleranslar eklemek gibi ilk anda göze çarpan yardımcı unsurlar vardır. Ayrıca, AutoCAD Mechanical 6’nın sunduğu tüm ölçülendirme araçları (“Power Dimension” gibi) da teknik resim görünüşlerinin detaylandırılması ve geliştirilmesinde kullanılabilir.

Ölçülerin yerleşimi konusunda yeni araçlar, ölçüleri birleştirme ve kırma, uluslararası standartlar (ANSI, DIN, ISO, BSI, JIS,GB,CSN), otomatik ölçülendirme, arkada kalan çizgilerin hesaplanmasında yenilikler ve geliştirmeler, teknik çizim görünüşlerinde merkez doğrularının otomatik olarak yaratılması, aktif parçanın görünüşlerinden farklı görünüşlere parametrik ölçülerin otomatik olarak yerleştirilmesi, yay/çember profillerin yan görünüşlerde ölçülendirilmesi, “0” değerine sahip parametrik ölçülerin teknik çizim görünüşlerinde otomatik olarak gizlenmesi ve teknik çizim bilgisinin 2B nesneler olarak ayrı bir DWG dosyasına kaydedilmesi MDT’nin kullanıcılara sunduğu diğer teknik çizim özellikleridir.

Montaj Modelleme

Montaj modelleme, MDT’nin önemli modelleme yeteneklerinden birisidir. Bununla, çizim dosyası içinde varolan birden fazla parça arasında ilişki kurma, sınırlamalar atama gibi işlemleri yapmak olanaklı olmaktadır. Kullanıcı, montajı oluşturan parçaları çizim içine alarak, bunların birbirlerine göre konumlarını, sınırlamalar kullanarak tanımlar. Parçaların serbestlik dereceleri (degree of freedom) bir sembol aracılığıyla gösterilir. Sınırlamalar, montajın içinde yeralan alt montajlar ile diğer parçalar arasındaki ilişikliği tanımlamada kullanılabilir. Montaj içinde yeralan parçalar ve alt montajlar Desktop Browser içinde görüntülenir. MDT’nin sunduğu komutlarla montaj parçaları düzenlenir; parçaların isimleri değiştirilir, görünürlükleri ayarlanır.

MDT, montaj parçalarının birbirlerine göre konumlandırılmasında akıllı-sınırlamaları kullanmaktadır. Akıllı-sınırlamalar ile amaçlanan, montajı oluşturan parçalar arasında daha kolay ve işlevsel sınırlamalar tanımlamaktır. Parçalar arasında sınırlama tanımlanırken, seçilen noktalar, sınırlamanın tipini belirleyebilir. Ayrıca, yeni sınırlama tipleri kullanıcılara sunuluyor. Akıllı-sınırlamalar sayesinde, parçalar arasına atanan sınırlama değerleri, tamamen parametrik özelliğe sahiptir.

Montaj modellemenin, AutoCAD’in XREF (External Reference – Dış Referans Dosyası) yeteneklerini kullanması, kullanıcılar için birçok kolaylık ve işlevsellikler de getirmektedir. Montajı oluşturacak bileşenlerin katalog mantığı ile tek bir dizin altında toplanabilmesi, ön görünümlerinin otomatik olarak alınması, AutoCAD’in XREF konusunda getirdiği yeniliklerin kullanılması parça seçimi ve yerleştirme işlemlerini hızlandırmakta ve kolaylaştırmaktadır.

MDT, montaj merkezli tasarımlara yönelik olarak yerinde düzenleme işlevini getirmektedir. Bir montaj dosyasına, dış referans olarak yerleştirilmiş parçalar ve alt montajlar, o montaj dosyasında düzenlenebilir ve yapılan değişiklikler, parçanın/alt montajın orijinal dosyasına yansıtılabilir. Bundan amaç, tüm değişiklikleri ve düzenlemeleri, ana montaj dosyasında gerçekleştirebilmek, aynı zamanda orijinal parçanın güncel duruma gelmesini de sağlamaktır.

Böylece kullanıcılar, dış referans parça ve alt montajlarını, bulundukları dosyaları açmadan düzenleme olanağına kavuşmuş oluyorlar. Bu özellik, eş zamanlı mühendislik süreçlerinde de birçok kolaylığı ve esnekliği getirmektedir.

Yerinde düzenleme olarak anılan bu özelliğin dışında, montaj dosyasına dış referans olarak alınmış parça ya da alt montajların çizim dosyasından kaldırılması ve istendiğinde yeniden yüklenmeleri de sağlanmış durumda. Özellikle, karmaşık montajlarla çalışırken, ortaya çıkabilecek olan performans sorunlarına yönelik olarak kullanılabilecek bu özellik ile kullanılmayacak olan parçalar ya da alt montajlar çizimden kaldırılır ve böylece çizim yoğunluğu düşer. Çalışma hızı ve performans artar. Burada bir silme söz konusu değildir. Parça ya da alt montajların çizimden kaldırıldığı katalog yöneticisinde görülebilir ve istendiğinde bunlar yeniden yüklenir.

Ağaç yapısına sahip katalog yöneticisinde, montaj dosyasında bulunan parça ve alt montajlar listelenir; bunlar “sürükle-ve-bırak” yöntemiyle kolayca lokalleştirilebilir ya da dış referans durumuna getirilebilir. Bütün bu geliştirmeler, kullanıcıların montaj merkezli tasarımları için önemli yetenekler sunmaktadır.

MDT, yaratılan montajların dokümante edilmesini de sağlar. Sınırlamaları tanımlanmış ve bitmiş bir montaj patlatılır ve bir “sahne” (scene) yaratılır. Kullanıcı tarafından tanımlanan bir patlatma katsayısı oranında, bileşenlerin yerleşimi sağlanır. Ayrıca, bu işlem sonrasında bileşenlerin konumlarını yeniden düzenlemek de olanaklı olur. “Sahne”ler kullanılarak imalat resimleri çıkartılabilir ve parçalara balonlar eklenip sonunda malzeme listesi alınabilir; poz numaraları otomatik olarak verilebilir. Birden fazla ve değişik “sahne” yaratılıp, tek bir imalat resminde bunlardan görünüşler oluşturmak da olanaklıdır. Önemli bir özellik de, montaj içeriğinde yapılan değişikliklerin otomatik olarak montaj dokümantasyonuna ve malzeme listesine yansıtılmasıdır.

Montaj modellerin kesit görünüşlerinin alınmasında ve taramaların uygulanmasında da önemli özellikler vardır. Montaj modellerde hangi bileşenlerin kesit görünüşlerinin alınacağına karar verilebilmektedir. Kullanıcının yapması gereken, kesit görünüşte hangi bileşenlerin kesilip kesilmeyeceğini tanımlamaktır.

MDT, bu bilgiyi dikkate alarak, kesilmesi istenen bileşenleri kesecek, diğerlerini oldukları gibi bırakacaktır. Böylece civata bağlantıları gibi, kesilmeyen bileşenleri, kesilmemiş olarak görmek olanaklıdır. Bunların dışında, parçaların, alt montajların ya da tüm montajın çakışma analizleri yapılabilir ve çakışan hacimler bulunabilir. Kullanıcı, ister bütün parçaların, isterse de montajın içinde yer alan ayrı ayrı parçaların kütle özelliklerini alabilir.

Standart Parçalar ve Makina Sistemleri

MDT, 2B ve 3B olarak 1.2 milyondan fazla standart parça içermektedir. 18 ulusalararası standarda göre, kütüphane mantığı ile sunulan standart parçalardan bazıları şunlardır: civata bağlantıları (civata, somun, rondela ve delik tiipleri), bağlama elemanları (pimler, perçinler gibi), delme burçları, rulmanlar, segmanlar, kamalar, punto delikleri, çelik profiller. Bu standart parçalar, ister 2B olarak isterse de 3B olarak çizime yerleştirilebilir. Standart delikler de, diğer standart parçalar gibi kütüphaneler yardımıyla parçalar üzerinde 3B olarak tanımlanabilir.

Ayrıca, makina sistemleri başlığı altında, 2B ve 3B mil tasarımı yer almaktadır. Silindirik, konik mil parçaları, dişliler, değişik standart profilli parçalar, ağız açma gibi parçalar ile miller tasarlanır. Mil parçaları üzerinde kanal açma, pah kırma, yuvarlama ve bunlar üzerine rulman, segman, kama gibi standart parçalar yerleştirme mil tasarımı özelliklerinden diğerleridir.

Makina Mühendisliği Hesaplamaları

Sonlu elemanlar analizinde, parça üzerinde yükler ve destekler tanımlanır. Parça, boyutları saptanabilen ve hesaplamada kullanılacak elemanlar ile örülür. İstenen ve kritik olduğu düşünülen bölgelerde inceltme işlemi uygulanır. İnceltme işleminde, elemanların boyutları küçültülerek, hesaplama hassaslığı artırılır.

Hesaplama sonuçları, eş-gerilim alanları, eğrileri ya da deformasyona uğramış model olarak alınır ve sonuçlar grafik olarak listelenir.

Bütün bunlar, MDT kullanıcılarına, gereksinim duyacakları mekanik çizim, tasarım, analiz işlevlerini sunmaktadır.

Yüzey Modelleme

MDT, temel eğri işlemlerinden en karmaşık yüzey işlemlerine kadar geniş bir yelpazede esnek komutlar içermektedir. NURBS yüzeyler oluşturulduktan sonra üzerlerinde noktasal çekme, yumuşatma, kırma, uzatma, birden fazla yüzeyin tek bir yüzey haline getirilmesi, izdüşüm, budama ve kesişme gibi işlemler yapılabilir.

Ayrıca, bir ya da daha fazla yüzeyden geometri alma, yüzeylerin bir ya da daha fazla düzlem ile kesişmesi sonucu oluşan kesitler çıkarma, görselleştirme için yüzey üzerinde akış çizgileri (flow lines) oluşturma gibi yüzey çıktısı üretme özellikleri de kullanıcıya sunulmaktadır. Öğeler arasındaki minimum uzaklığı ölçme, augmented çizgiler, eğriler ve yüzeyler hakkında bilgi alma ve yüzey alanı ve hacim hesaplamaları, önemli yenilikler olarak gösterilebilir.

Augmented çizgiler, CMM (Coordinate Measuring Machines - Koordinat Ölçme Cihazları) için ya da 5 eksenli NC kodu üretmek için kullanılmaktadır. Bu yöntemle yüzey üzerinde istenen sıklıktaki noktalardan geçen yüzey normalleri alınabilir.

MDT, araç ve kalıp üreten sanayiler için önemli bir işlevsellik sunmaktadır: Yüzeylerin ölçeklendirilmesi. Böylece hem yüzeyler hem de telçerçeve geometriler sabit ya da X, Y ve Z eksenlerinde değişken ölçeklerle ölçeklendirilebilir.

Daha önce bahsedildiği gibi, yüzeylerin katılarla kesiştirilmeleri ve katıya eklenmeleri olanaklıdır. Dolayısıyla, MDT, kullanıcıya model üzerinde aynı anda hem katı hem de yüzey işlemleri yapmayı sağlamaktadır.

Değişik yüzey analizleri de kalıpçılık uygulamalarında çalışan kullanıcıların işine yarayacaktır.

Tasarımdan-İmalata Tümleşik Çözümler

MAI çözümleri MDT üzerinde, kullanıcı ara yüzü ve tasarım veri tabanı ile tamamen tümleşik olarak çalışmaktadır. Böylece kullanıcılar, tasarımdan imalata olan süreçte gereksinim duyabilecekleri çözümlere kavuşmuş olurlar.

Türkiye’de MAI işbirliği içinde sunulan yazılımlar şunlardır:
hyperMILL - Bilgisayar Destekli İmalat

İletişim